Hiểu Rõ Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Futures Đáo Hạn
Hiểu Rõ Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Futures Đáo Hạn
Chào mừng bạn đến với thế giới giao dịch hợp đồng tương lai tiền điện tử. Là một chuyên gia trong lĩnh vực này, tôi hiểu rằng đối với người mới bắt đầu, việc phân biệt giữa các loại hợp đồng này có thể gây nhầm lẫn. Bài viết này sẽ đi sâu vào sự khác biệt cơ bản, cơ chế hoạt động và ý nghĩa của từng loại hợp đồng, đặc biệt tập trung vào Hợp đồng Tương lai Vĩnh viễn (Perpetual Futures) và Hợp đồng Tương lai Đáo hạn (Expiry Futures).
Mục tiêu của chúng ta là trang bị cho bạn kiến thức vững chắc để đưa ra quyết định giao dịch sáng suốt.
Giới Thiệu Về Hợp Đồng Tương Lai Tiền Điện Tử
Hợp đồng tương lai (Futures Contract) là một thỏa thuận pháp lý để mua hoặc bán một tài sản cơ sở (ở đây là tiền điện tử) tại một mức giá xác định trước vào một ngày cụ thể trong tương lai. Giao dịch hợp đồng tương lai cho phép nhà giao dịch sử dụng đòn bẩy và thực hiện cả vị thế mua (long) và bán khống (short) mà không cần sở hữu tài sản cơ sở thực tế.
Trong thị trường tiền điện tử, hai loại hợp đồng tương lai phổ biến nhất là:
1. Hợp đồng Tương lai Đáo hạn (Expiry Futures) 2. Hợp đồng Tương lai Vĩnh viễn (Perpetual Futures)
Sự khác biệt cốt lõi giữa chúng nằm ở ***thời hạn đáo hạn*** và ***cơ chế điều chỉnh giá***.
Hợp Đồng Tương Lai Đáo Hạn (Expiry Futures)
Hợp đồng tương lai đáo hạn là hình thức hợp đồng tương lai truyền thống, tương tự như những gì bạn thấy trên các thị trường hàng hóa hoặc chứng khoán truyền thống.
1. Định Nghĩa và Đặc Điểm Cơ Bản
Hợp đồng tương lai đáo hạn có một ngày hết hạn cố định. Khi ngày này đến, hợp đồng sẽ được thanh lý bắt buộc (thường là bằng cách giao nhận tiền mặt, không phải giao nhận tài sản vật lý trong thị trường tiền điện tử phái sinh) tại mức giá thanh toán cuối cùng (Settlement Price).
Các đặc điểm chính:
- **Ngày Đáo Hạn Cố Định**: Mỗi hợp đồng có một ngày kết thúc cụ thể (ví dụ: Hợp đồng BTC/USDQ3 2024). Sau ngày này, hợp đồng không còn hiệu lực.
- **Phù hợp với Hedging Dài Hạn**: Do có ngày đáo hạn, chúng thường được các nhà giao dịch tổ chức sử dụng để phòng ngừa rủi ro (hedging) cho các vị thế dài hạn, vì họ có thể khóa tỷ lệ giao dịch cho đến một thời điểm xác định.
- **Giá Giao Ngay và Giá Tương Lai**: Giá của hợp đồng đáo hạn thường có sự chênh lệch rõ ràng so với giá giao ngay (spot price) của tài sản cơ sở, được gọi là Basis (Cơ sở). Sự chênh lệch này bị ảnh hưởng bởi lãi suất và phí nắm giữ cho đến ngày đáo hạn.
2. Cơ Chế Hoạt Động Của Ngày Hết Hạn
Việc hiểu rõ về Ngày Hết Hạn Hợp Đồng là rất quan trọng. Khi ngày đáo hạn đến, sàn giao dịch sẽ xác định Giá Thanh Toán Cuối Cùng (Final Settlement Price), thường là mức trung bình giá giao ngay trong một khoảng thời gian ngắn trước khi hợp đồng kết thúc.
- Nếu bạn đang giữ vị thế Long, bạn sẽ nhận được lợi nhuận (hoặc lỗ) dựa trên sự chênh lệch giữa giá mở vị thế và giá thanh toán cuối cùng.
- Nếu bạn không muốn hợp đồng tự động thanh toán, bạn phải đóng vị thế của mình trước ngày đáo hạn.
3. Ưu Điểm và Nhược Điểm
| Ưu Điểm | Nhược Điểm | | :--- | :--- | | Giá cả ổn định hơn gần ngày đáo hạn do cơ chế thanh toán xác định. | Yêu cầu quản lý danh mục liên tục (phải chuyển đổi vị thế trước khi hết hạn). | | Hữu ích cho các chiến lược phòng ngừa rủi ro dựa trên thời gian. | Thanh khoản có thể thấp hơn so với hợp đồng vĩnh viễn, đặc biệt với các hợp đồng có thời gian xa. | | Ít bị ảnh hưởng bởi các biến động phí Funding Rate do không tồn tại phí này. | Khó khăn hơn cho các chiến lược giao dịch tần suất cao (như Scalping). |
Hợp Đồng Tương Lai Vĩnh Viễn (Perpetual Futures)
Hợp đồng tương lai vĩnh viễn, được phổ biến rộng rãi bởi BitMEX và sau đó được các sàn giao dịch lớn khác áp dụng, là một sản phẩm phái sinh đột phá cho phép giao dịch hợp đồng tương lai mà không có ngày hết hạn.
1. Định Nghĩa và Cơ Chế Vượt Trội
Perpetual Futures được thiết kế để mô phỏng gần nhất có thể hành vi giá của thị trường giao ngay (spot market).
- **Không có Ngày Đáo Hạn**: Đây là tính năng quan trọng nhất. Bạn có thể giữ vị thế mua hoặc bán mãi mãi, miễn là bạn duy trì đủ ký quỹ.
- **Mô phỏng Giá Giao Ngay**: Mục tiêu của hợp đồng vĩnh viễn là giữ giá hợp đồng càng gần với giá giao ngay càng tốt.
- 2. Cơ Chế Điều Chỉnh Giá: Funding Rate (Phí Funding)
Vì không có ngày đáo hạn để đưa giá hợp đồng về gần giá giao ngay, Perpetual Futures sử dụng một cơ chế độc đáo gọi là **Funding Rate** (Phí Funding).
Funding Rate là khoản thanh toán định kỳ (thường là 8 giờ một lần) giữa những người nắm giữ vị thế Long và Short.
- **Khi Giá Hợp Đồng Cao Hơn Giá Giao Ngay (Premium)**: Nếu hợp đồng vĩnh viễn giao dịch ở mức cao hơn giá giao ngay (thị trường đang hưng phấn), Funding Rate sẽ là **Dương**. Người giữ vị thế Long phải trả phí cho người giữ vị thế Short. Điều này tạo áp lực bán, kéo giá hợp đồng xuống gần giá giao ngay.
- **Khi Giá Hợp Đồng Thấp Hơn Giá Giao Ngay (Discount)**: Nếu hợp đồng vĩnh viễn giao dịch ở mức thấp hơn giá giao ngay (thị trường bi quan), Funding Rate sẽ là **Âm**. Người giữ vị thế Short phải trả phí cho người giữ vị thế Long. Điều này tạo áp lực mua, kéo giá hợp đồng lên gần giá giao ngay.
Funding Rate là yếu tố then chốt quyết định tính bền vững của vị thế trong Perpetual Futures. Việc hiểu rõ cách thức hoạt động của nó rất quan trọng để tránh các chi phí không mong muốn.
3. Ưu Điểm và Nhược Điểm
| Ưu Điểm | Nhược Điểm | | :--- | :--- | | Linh hoạt tối đa: Không cần phải cuộn (roll over) vị thế khi hết hạn. | Chi phí Funding Rate có thể tích lũy đáng kể nếu bạn giữ vị thế ngược xu hướng với thị trường. | | Thanh khoản thường rất cao, đặc biệt cho các cặp giao dịch chính (BTC, ETH). | Dễ bị ảnh hưởng bởi các chiến lược giao dịch tần suất cao như Scalping Strategies for Bitcoin Futures vốn tập trung vào chênh lệch nhỏ. | | Lý tưởng cho các chiến lược giao dịch ngắn hạn và trung hạn. | Có thể bị biến động mạnh khi Funding Rate thay đổi đột ngột. |
So Sánh Trực Quan: Perpetual vs. Expiry Futures
Để dễ hình dung, chúng ta hãy so sánh trực tiếp các yếu tố quan trọng nhất giữa hai loại hợp đồng này.
| Đặc Điểm | Hợp Đồng Tương Lai Vĩnh Viễn (Perpetual) | Hợp Đồng Tương Lai Đáo Hạn (Expiry) |
|---|---|---|
| Ngày Hết Hạn | Không có (Vĩnh viễn) | Có ngày đáo hạn cố định |
| Cơ Chế Điều Chỉnh Giá | Funding Rate (Thanh toán định kỳ) | Cơ sở (Basis) và Giá Thanh Toán Cuối Cùng |
| Thanh Khoản | Thường rất cao cho các cặp chính | Thay đổi tùy thuộc vào tháng đáo hạn |
| Quản Lý Vị Thế | Chỉ cần duy trì ký quỹ | Cần phải đóng hoặc 'cuộn' (roll over) trước ngày đáo hạn |
| Mối Quan Hệ Giá | Luôn cố gắng bám sát giá giao ngay (Spot) | Có thể có Basis lớn (chênh lệch) với giá giao ngay |
| Phù Hợp Với | Giao dịch ngắn/trung hạn, lướt sóng | Phòng ngừa rủi ro dài hạn, giao dịch dựa trên ngày cụ thể |
Ứng Dụng Thực Tiễn Và Lựa Chọn Chiến Lược
Việc lựa chọn giữa Perpetual và Expiry Futures phụ thuộc hoàn toàn vào mục tiêu giao dịch và chiến lược quản lý rủi ro của bạn.
1. Khi Nào Nên Sử Dụng Perpetual Futures?
Hầu hết các nhà giao dịch bán lẻ và giao dịch phái sinh tiền điện tử hàng ngày đều ưa chuộng Perpetual Futures vì tính linh hoạt của chúng.
- **Giao Dịch Ngắn Hạn và Day Trading**: Nếu bạn đang áp dụng các chiến lược lướt sóng hoặc giao dịch trong ngày, việc không phải lo lắng về việc đáo hạn là một lợi thế lớn.
- **Tận Dụng Đòn Bẩy Cao**: Perpetual Futures thường cung cấp đòn bẩy cao hơn và dễ dàng duy trì vị thế trong thời gian dài hơn (nếu bạn chấp nhận chi phí Funding).
- **Phòng Ngừa Rủi Ro Tạm Thời**: Nếu bạn chỉ muốn phòng ngừa rủi ro biến động giá trong vài tuần tới, Perpetual là lựa chọn đơn giản hơn.
Tuy nhiên, hãy luôn nhớ rằng việc sử dụng đòn bẩy cao trong giao dịch phái sinh yêu cầu một chiến lược Quản Lý Rủi Ro Cân Bằng Giữa Giao Dịch Spot Và Futures nghiêm ngặt để tránh bị thanh lý.
2. Khi Nào Nên Sử Dụng Expiry Futures?
Expiry Futures phục vụ các mục đích cụ thể hơn, thường là trong các môi trường giao dịch tổ chức hoặc các nhà giao dịch có tầm nhìn dài hạn.
- **Hedging Chính Xác Theo Thời Gian**: Một quỹ đầu tư muốn khóa lợi nhuận hoặc chi phí mua Bitcoin vào ngày 30 tháng 9 sẽ sử dụng hợp đồng đáo hạn tháng 9 để đảm bảo giá cố định vào đúng ngày đó.
- **Giao Dịch Basis**: Các nhà giao dịch kinh nghiệm có thể giao dịch chênh lệch giữa giá giao ngay và giá hợp đồng đáo hạn (Basis Trading). Khi ngày đáo hạn đến gần, Basis hội tụ về 0, tạo ra cơ hội chênh lệch giá có thể dự đoán được.
- **Tránh Funding Rate**: Nếu bạn dự đoán thị trường sẽ có một đợt tăng giá mạnh và Funding Rate sẽ dương kéo dài, việc chọn hợp đồng đáo hạn có thể giúp bạn tránh được chi phí Funding liên tục.
Ảnh Hưởng Của Funding Rate Đối Với Perpetual Futures
Phần này cần được nhấn mạnh vì nó là "chi phí ẩn" lớn nhất khi giao dịch hợp đồng vĩnh viễn.
Hãy xem xét ví dụ sau:
Giả sử BTC đang giao dịch ở mức $70,000. Hợp đồng BTC Perpetual đang giao dịch ở mức $70,150 (Premium $150). Funding Rate là +0.01% mỗi 8 giờ.
- Nếu bạn giữ vị thế Long, cứ sau 8 giờ, bạn phải trả 0.01% của tổng giá trị vị thế cho người giữ Short.
- Nếu bạn giữ vị thế Short, cứ sau 8 giờ, bạn nhận được 0.01% của tổng giá trị vị thế từ người giữ Long.
Nếu thị trường tiếp tục bị FOMO (Fear Of Missing Out) và Funding Rate duy trì ở mức dương cao (ví dụ: 0.1% mỗi 8 giờ), chi phí hàng năm có thể lên tới: $0.1\% \times 3 \text{ lần/ngày} \times 365 \text{ ngày} \approx 109.5\%$ APR (Annual Percentage Rate) trên số tiền ký quỹ của bạn.
Điều này có nghĩa là, ngay cả khi giá không di chuyển, bạn vẫn có thể bị lỗ đáng kể nếu bạn giữ một vị thế Long trong một thị trường cực kỳ lạc quan (và do đó, Funding Rate dương cao). Ngược lại, nếu bạn giữ Short trong thị trường cực kỳ bi quan (Funding Rate âm sâu), bạn sẽ được trả tiền để giữ vị thế đó.
Kết Luận: Lựa Chọn Thông Minh Cho Người Mới Bắt Đầu
Đối với người mới bắt đầu bước chân vào giao dịch hợp đồng tương lai tiền điện tử, **Hợp đồng Tương lai Vĩnh viễn (Perpetual Futures)** là lựa chọn mặc định và phổ biến nhất do tính thanh khoản cao và sự đơn giản về mặt thời gian (không cần quản lý ngày hết hạn).
Tuy nhiên, người mới bắt đầu phải học cách theo dõi Funding Rate ngay từ đầu. Nếu bạn không có ý định giao dịch liên tục trong nhiều ngày, Funding Rate có thể không phải là vấn đề lớn. Nhưng nếu bạn có ý định giữ vị thế qua nhiều tuần, bạn phải cân nhắc chi phí này so với lợi nhuận tiềm năng.
Hợp đồng Đáo hạn (Expiry Futures) tốt hơn cho các nhà giao dịch tổ chức hoặc những người có nhu cầu phòng ngừa rủi ro cụ thể theo lịch trình. Chúng loại bỏ yếu tố Funding Rate nhưng lại thêm vào yếu tố "quản lý ngày đáo hạn".
Hãy nhớ rằng, dù bạn chọn loại hợp đồng nào, giao dịch phái sinh luôn đi kèm với rủi ro cao do đòn bẩy. Hãy bắt đầu với số vốn nhỏ, thực hành quản lý rủi ro cẩn thận, và liên tục học hỏi từ các tài nguyên chuyên sâu.
Các sàn giao dịch Futures được khuyến nghị
| Sàn | Ưu điểm & tiền thưởng Futures | Đăng ký / Ưu đãi |
|---|---|---|
| Binance Futures | Đòn bẩy lên tới 125×, hợp đồng USDⓈ-M; người dùng mới có thể nhận tới 100 USD voucher chào mừng, thêm 20% giảm phí spot trọn đời và 10% giảm phí futures trong 30 ngày đầu | Đăng ký ngay |
| Bybit Futures | Hợp đồng perpetual nghịch đảo & tuyến tính; gói chào mừng lên tới 5 100 USD phần thưởng, bao gồm coupon tức thì và tiền thưởng theo cấp bậc lên tới 30 000 USD khi hoàn thành nhiệm vụ | Bắt đầu giao dịch |
| BingX Futures | Copy trading & tính năng xã hội; người dùng mới có thể nhận tới 7 700 USD phần thưởng cộng với 50% giảm phí giao dịch | Tham gia BingX |
| WEEX Futures | Gói chào mừng lên tới 30 000 USDT; tiền thưởng nạp từ 50–500 USD; bonus futures có thể dùng để giao dịch và thanh toán phí | Đăng ký WEEX |
| MEXC Futures | Tiền thưởng futures có thể dùng làm ký quỹ hoặc thanh toán phí; các chiến dịch bao gồm bonus nạp (ví dụ: nạp 100 USDT → nhận 10 USD) | Tham gia MEXC |
Tham gia cộng đồng của chúng tôi
Theo dõi @startfuturestrading để nhận tín hiệu và phân tích.